Marvel, Sciencefiction en Disney zijn allemaal subgenres binnen fictie. Bedachten verhalen en fantasie zodat je jezelf kunt wanen in een andere wereld. Steampunk valt hier ook onder, maar deze vorm is een stuk minder bekend dan de andere genoemde voorbeelden. Wij leggen je uit wat steampunk precies is.
Geschiedenis
Steampunk is een benaming van een subgenre binnen de fictie. Dit kunnen dus verhalen en films zijn rondom steampunk. De benaming steampunk staat voor de tijd waarin de verhalen zich afspelen. Het is namelijk een verwijzing naar de tijd van het ontstaan van stoomkracht en waar stoomkracht als enige krachtbron werd gebruikt. Dit is rondom de 19e eeuw en het industriële tijdperk.
De term Steampunk als genre voor boeken en andere kunstvormen, wordt vanaf de jaren tachtig gebruikt. Het was een reactie op een andere variant van de sciencefiction genre cyberpunk. De sciencefiction genre cyberpunk richt zich op verhalen rondom computers en informatietechnologie. Vaak gaat het over hoe de technologie invloed heeft op de sociale orde.
Ontstaan van de term
Er zijn veel meer boeken die gelabeld kunnen worden met de term ‘steampunk’, maar pas na de jaren tachtig waren en boeken die bewust over dit genre gingen en daarvoor ook gemaakt werden. Waar de term steampunk echt vandaan komt en hoe het is ontstaan, is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk is het bedacht door auteur Kevin Wayne Jeter. Hij is een Amerikaanse science fiction en horror auteur die veel boeken schreef in de universums van Star Trek en Star Wars. Zijn personages waren vaak paranoïde en onsympathieke fictieve mensen en hij besprak duistere thema’s in zijn verhalen.
Eerste boeken
K.W. Jeter was een van de eerste auteurs die begon te schrijven binnen het subgenre steampunk. Hij schreef de boeken Morlock Night (1979) en Infernal Devices (1987), maar kon deze boeken niet in een genre plaatsen. Hij zocht een genre waarin hij zijn eigen boeken en de boeken van auteurs Tim Powers en James Blaylock kon plaatsen. Tim Powers schreef het boek ‘The Anubis Gates’ (1983) en James Baylock schreef het boek ‘Homunculus’ (1986). K.W. Jeter kwam uiteindelijk op de term steampunk voor het genre van de boeken die zij schreven. De eerste steampunk verhalen die ontstonden onder de naam steampunk waren eigenlijk cyberpunk verhalen waar stoomtechnologie werd gebruikt.
Evolutie van Steampunk
Nadat de term was bedacht, werd het niet gelijk heel groots. Nadat auteurs William Gibson en Bruce Sterling in 1990 de roman ‘The Difference Engine’ uitbrachten, kwam het genre meer onder de aandacht bij het grote publiek. Dit boek wordt gezien als de publieke geboorte van Steampunk. Personages uit voorgaande boeken van Bruce en Sterling werden verplaatst een alternatieve victoriaanse tijd. Het victoriaanse tijdperk is het tijdperk in het Verenigd Koninkrijk onder het bewind van koningin Victoria. Deze tijd werd gezien als de periode waarin het Verenigd Koninkrijk groeide en welvarender werd. Dit kwam door de groeiende overzeese handel en de industriële ontwikkelingen in Groot-Brittannië.
Films en Steampunk
De film ‘Le voyage dans la lune’ is een Steampunk film met grote invloed. De film is in 1902 gemaakt door Marie Georges Jean Méliès. Dit was dus voordat de term steampunk werd bedacht door K.W. Jeter. Toch valt de film onder het genre steampunk. Het gaat namelijk over een raketlancering en een reis naar de maan met de technologie die er destijds was: het afvuren van een raket met een kanon. De film was een van de eerste vooruitstrevende science fiction films omdat er gebruik werd gemaakt van animatie en speciale effecten.
Er zijn meer films binnen het steampunk genre. De Japanse animatiefilm Steamboy is een hele bekende. De film speelt zich af in 1863 waar twee onderzoekers leven. Zij hebben in Ijsland pure mineraalwater gevonden. Dit water zou als onuitputtende krachtbron voor de stoommachines gebruikt kunnen worden.
De bekende film Wild Wild West, waar Will Smith in speelt, is ook een goed voorbeeld van Steampunk. Deze film speelt zich af in 1869.
Steampunk mode
Er is meer dan alleen boeken en films. Liefhebbers kleden zich ook graag naar de Steampunk wijze. Op internet zijn webshops te vinden met Steampunk kleding. De stijl is volledig uit de negentiende eeuw: korsetten, hoeden voor de mannen, platform schoenen, chokers, gilets en ronde brilletjes. Het lijkt heel erg op de stijl die je terugziet in de film van Alice in Wonderland. Het ziet er victoriaans uit, maar de kleding wordt versierd met technische elementen uit Steampunk tijd. Symbolen uit de negentiende eeuw zijn terug te zien in de kleding: klokjes, tijdreizen, vliegmachines en tandwielen. Deze elementen zie je veel terug in de Steampunk wereld. Daarnaast worden er ook figuren en symbolen uit andere science fiction verhalen gehaald.
Tegenwoordig wordt deze Steampunk mode gecombineerd met gotische mode (gothic) en lolita mode. Lolita mode wordt als de schattige variant van gotische mode gezien. Mensen dragen Steampunk kleding met een gevoel van optimisme van bedenken en uitvoeren van uitvindingen. De moderne gedachten van het verleden willen mensen naar voren brengen.
Make-up in de Steampunk
Bij kleding hoort natuurlijk ook make-up. Vrouwen kiezen vaak voor een lichte huid en gebruiken voor de rest bijvoorbeeld aardetinten als oogschaduw. Mannen gebruiken vaak geen make-up. Wanneer mannen wel make-up gebruiken, zie je dat ze make-up gebruiken uit de gothic stijl. Donkere kleuren en donkere ogen.
Attractieparken
In Disneyland Parijs heb je ‘Discoveryland’. Veel attracties in dit gedeelte van het park zijn gebaseerd op de verhalen van Steampunk auteur Jules Verne. In attractiepark Toverland is de attractie ‘Maximus Blitz Bahn’ ook gebaseerd op Steampunk. De personage in de attractie is namelijk een uitvinder.
